Een verticale tuin komt van pas bij een te klein tuintje of balkon en wanneer je toch in verbinding wilt staan met de natuur. Een verticale tuin, ook wel een groene gevel, muurtuin of plantenmuur genoemd, kan zowel binnen- als buitenshuis gebruikt worden en voorziet in groen.

Je ziet ze bij moderne villa’s waar ze dienen als patio aan een van de zijkanten of zelfs middenin het huis. Ze bieden hier rust en verbinding met de natuur. Langs de snelweg worden ze als geluidsbarrière gebruikt.

Maar verticale tuinen zijn van alle tijden. In het oude Babylon werden volgens de Oude-Grieken omstreeks 600 v. Christus de hangende tuinen als heus wereldwonder beschouwd! Mensen uit weiden omstreken kwamen er speciaal voor naar Babylon.

Maar ook in ons kikkerlandje, in Zwolle bijvoorbeeld, is recentelijk het Standskantoor voorzien van een verticaal tuinsysteem. Niet dat daar nou mensen uit weiden omstreken voor naar Zwolle komen, maar het brengt lokale ondernemers en ambtenaren wel meer in verbinding met de natuur.

Wat zijn verticale tuinen nou eigenlijk, wat voor mogelijkheden bieden ze en hoe kun je er zelf mee aan de slag?

Verschillende soorten verticale tuinen

Het internet biedt oneindig veel inspiratie: welke potten te gebruiken, welke planten en in welke composities je ze kunt neerzetten, maar ook bijvoorbeeld hoe je een aardbeien toren maakt en waarom je groenten verticaal moet groeien.

Hangende plantenzakken

Eén van de meest voorkomende verticale tuinen zijn de hangende plantenzakken. Je vindt ze in tuincentra en op internet. Overtollig water wordt bij de plantenzakken afgevoerd via de stof van de plantenzak.

De zakken bestaan namelijk uit viltmateriaal en dit is zuurstof,- en waterdoorlatend. Wanneer je vanaf boven begint te wateren sijpelt het water door de stof naar beneden en watert het de rest van de tuin.

Hangende plantenzakken kunnen zowel binnen als buiten. Ze zijn het meest geschikt voor bloemen, aardbeien, groenten, bladplanten en nog veel meer.

Viltmaterialen verticale tuinen laten echter ook aan de achterkant vaak water door. Hang je graag dit tuintje binnen? Hou hier dan rekening mee. Het laatste wat je wilt is een nat behang of muur.

Plaats de verticale tuin dus op afstand van de muur en creëer een opvangsysteem voor overtollig water. Je vindt met hangende plantenzakken oneindig veel mogelijkheden: 49 zakken, 30, 18, of enkel 7 zakken boven elkaar. Voor moestuintjes zijn hangzakken enorm geschikt.

Cassettes

Naast plantenzakken heb je ook cassettes. De Mobilane Livepanel Pack is met 180 cassettes heel groen. Het fijne aan de Livepanel Pack is het automatische irrigatiesysteem.

Je hoeft enkel eens in de 1 à 2 weken, afhankelijk van het soort beplanting, de Pack te vullen met water en het wateren wordt vervolgens voor je gedaan.

De mooie en simpele Amagris plant is super geschikt voor dit systeem, maar er zijn veel meer geschikte bloemen en planten.

Maar ga je liever zelf aan de slag? Hier volgen een aantal tips en ideeën.

Stappenplan voor het kiezen van de beste verticale tuin

Hieronder staat een klein stappenplan dat je kunt volgen om zo de juiste verticale tuin te kiezen:

  1. Kies je tuin. Wil je een moestuin, volle zonlicht tuin of een schaduwtuin?
  2. Plaatsbepaling

Ga je voor een siertuin? Waar krijgt deze het meeste zon? Petunia’s, geraniums en meer houden van veel zonlicht. Orchideeën moeten echt in schaduwlicht blijven. Hou hier rekening mee tijdens de plaatsbepaling.

Kan het gewicht wel aan je schutting? Of heb je daarnaast een betonnen muur? Ook belangrijk voor de plaatsbepaling. Wat voor een functie moet de plantenmuur daarnaast hebben? Creëren van privacy of enkel voor het plezier en de natuur?

Denk ook aan de plaatsbepaling van je planten. Planten die veel zonlicht behoeven dienen op de plek met het meeste zonlicht geplaatst worden. En zoals gezegd moeten planten die veel water nodig hebben onderaan geplaatst worden en planten die met minder afkunnen boven.

  1. Planten

Niet elke plant voelt zich thuis in een verticale tuin. Varens wel en petunia’s ook. Ze groeien verticaal gemakkelijk, want hun ‘lenigheid’ is groot.

Vetplanten hebben niet per se een grote ‘lenigheid’, maar zijn ook geschikt. Ze slaan namelijk water op. Wanneer je kiest geen watersysteem te hebben zijn deze ideaal. Over welke planten wel en niet geschikt zijn lees je verderop meer.

  1. Potgrond

Potgrond is het meest geschikt, omdat het water opneemt. Normale tuinaarde doet dit niet.

  1. Voorbereiding

Planten die verticaal moeten gaan vertoeven, moeten eigenlijk al sterke wortels hebben voordat ze verticaal geplaatst worden. Dit hoeft niet per se, maar is wel aan te raden.

Zorg dat de planten een aantal weken horizontaal, dus normaal staand in potten potgrond, hun wortels goed kunnen doorgroeien.

Wanneer 3 of 4 weken voorbij zijn en hun wortels zijn gesterkt, zullen ze het gemakkelijker verticaal redden en kunnen ze gebruikt worden in de verticale tuin.

  1. Watersysteem

Zelf wateren of een watersysteem (irrigatiesysteem) aanleggen? Dit hangt af van je budget en voorkeur. Er zijn voordelige irrigatiesystemen te vinden, neem de Green Arrow Tuinbewateringsset voor €13.50.

Bestaande uit 75 onderdelen, druppelaars en allerlei haken en klemmen, kun je dit systeem gebruiken om je verticale tuin eens in de zoveel tijd zonder enige arbeid te wateren. Je hoeft dus niet van bovenaf steeds met een gietertje te wateren.

  1. Materialen

Denk aan pallets, hangende plantenzakken, oude dakgoten, een ladder, schutting, zakken en plastic flessen. Met een beetje creativiteit en kunde is alles mogelijk. De meest gebruikte en geschikte materialen voor een verticale tuin zijn jute of vilt. Hier wortelen planten in en wordt zuurstof en water doorgelaten.

Geschikte planten voor een verticale tuin

Varens zijn gemakkelijk te kweken en vochtbestendig. Ze groeien eerst naar boven en vervolgens naar beneden. Voorbeelden zijn zwaardvaren, blauwe stervaren en de vogelnestvaren. Ze groeien zowel in de schaduw als in de zon.

Varens hebben een bos,- of jungleachtige uitstraling. Vier geschikte varens voor een verticale tuin zijn:

  • Dryopteris (standaard varen uitstraling)
  • Asplenium (in veel verschillende kweeksoorten)
  • Polypodium (kan voedingstoffen uit andere planten in de plantenmuur halen)
  • Adiantum (deze is klein en fijn en groeit gemakkelijk)

Naast varens zijn Bromelia’s geschikt. Bromelia’s komen oorspronkelijk uit de jungle en gedijen het best in schaduwzon (geen direct, maar indirect zonlicht). Eens in de week wateren is genoeg. Ze hebben iets weg van cactussen. Hun bloemen blijven maanden bloeien.

Cactussen zijn daarnaast ook geschikt en de enorme verscheidenheid aan cactussen creëert een enorm kleurrijke tuin. Cactussen bloeien ook eens in de zoveel tijd en sommige met spectaculaire bloemen. Ander voordeel is dat je ze weinig hoeft te wateren.

Dan heb je de Begonia’s, Hosta’s en de vetplanten. Begonia’s en Hosta’s kunnen goed gecombineerd worden. Vetplanten kunnen in combinaties een leuk en creatief tafereel opleveren en komen wederom in een enorme verscheidenheid.

En ook vetplanten kunnen een prachtig opvallende gekleurde bloem krijgen. Lucht planten (Air Plants), hebben geen potgrond nodig omdat ze hun wortels in de lucht hebben. Daarnaast is de bekende klimop geschikt.

Nog een aantal geschikte planten: Heuchera, Pulmonaria, Bladbegonia, Graslelie, Hedera en de Sierasperge. Er zijn er natuurlijk veel meer!

Roosmarijn, basilicum en tijm zijn zeer geschikte kruiden en pompoen, komkommer en tomaat zeer geschikte groenten.

Maar vergeet daarnaast ook de lavendel niet. Lavendel maakt een geweldige plantenmuur en kan prima een gehele muur bedekken en insecten aantrekken. De geur is een feest en ook de kleuren fleuren de boel goed op. Kleine zonnebloemen zijn ook geschikt.

Zo onderhoud je een verticale tuin

Planten die te snel groeien wil je misschien laten doorgroeien of juist inkorten. Zo geef je andere planten meer ruimte. Geregeld droog en dood blad weghalen is sowieso deel van het onderhoud. Dit komt allemaal kijken bij het onderhouden van een verticale tuin:

  1. Check altijd op schimmels en andere problemen. Schild- of wolluizen en spint zijn een probleem, maar kunnen behandelt worden middels producten. Dit kun je preventief gebruiken (maandelijks spuiten).
  2. Zorg voor een stevige montage aan een muur, schutting of elders.
  3. Check of het irrigatiesysteem de achterliggende muur, schutting ed. niet nat maakt om schimmel ed. te voorkomen.
  4. Let op de zwaarte van de verticale tuin. Hij mag niet te zwaar worden.
  5. Check de variatie aan planten en of verversing noodzakelijk is. Let ook op, indien mogelijk, wortels. Gezonde wortels zijn belangrijk maar kun je niet altijd checken. Wortelrot voorkom je door niet teveel te wateren.
  6. Heb je een irrigatiesysteem? Check dan het druppelsysteem en of alle druppelaars goed werken. Ook is schoon water belangrijk. Is het systeem aangesloten op een regenton? Dubbelcheck de kwaliteit van dit water.

Voordelen van verticaal tuinieren

  • Kleine ruimtes worden tóch groen en bovendien werkt een plantenmuur isolerend en energiebesparend. Elk kantoor en formele ruimte kan door een plantenmuur opgefleurd worden.
  • Plantenmuren brengen ontspanning, omdat verbinding met de natuur ons ontspanning brengt. Vliegvelden zoals Schiphol maken er gebruik van om passagiers een relaxte reiservaring te geven. Ook wordt geluid gedempt.
  • Qua budget hoeft een muur niet enorm veel te kosten, je kunt eigenlijk met elk budget wel iets in elkaar flansen en met een wat groter budget, wat kopen.
  • Je hoeft niet zoals bij een normale horizontale tuin te bukken.
  • En vergeet vooral niet het profijt dat de natuur krijgt van al dat groen. Bijen en insecten maar ook Co2 reductie en nieuw zuurstof, wat vooral binnen een verfrissende werking heeft.
  • Verticale tuinen in een huis bevorderen de luchtkwaliteit aanzienlijk en verkleinen de ecologische voetafdruk van het huis.
  • Ook kun je verticale tuinen gebruiken om privacy te creëren tussen gebieden in je tuin en huis.
  • Ze absorberen vocht gedurende regenperioden en warmte tijdens extreme hitte. Ook binnenshuis houden ze de warmte lang vast.
  • Daarnaast kun je al je creativiteit in een verticale tuin kwijt.

Zo maak je een verticale tuin van plastic flessen

Plastic flessen slaan qua duurzaamheid en ecologie twee vliegen in één klap: je recyclet de flessen en creëert een groene muur.

Benodigdheden

Je hebt voor een muur met plastic flessen een aantal dingen nodig:

  • 2 liter, of anderhalf, lege plastic flessen
  • Schaar
  • Stevig touw
  • Potgrond
  • Zaailingen of kant en klare bloemen of planten

Stappenplan

  1. De plastic fles moet zowel links als rechts met een schaar aan de boven en onderkant op dezelfde hoogte gaatjes krijgen. Hier gaat het touw door. Een ander gaatje maak je recht onder de fles, zodat het water hieruit kan lopen.
  2. Om te voorkomen dat de fles gaat ‘glijden’ maak je aan het uiteinde van elk gat waar touw doorgaat, een knoop in het touw. Je bouwt van boven naar beneden. Bij de volgende fles maak je dezelfde gaten en maak je zo de fles vast.
  3. Niet vergeten, de gaatjes die je maakt aan de onderkant van het midden van de fles. Hier kan overtollig water afgevoerd worden en wanneer je vanaf boven watert komt dit water vanzelf terecht bij lagere verdiepingen.
  4. Dit doe je vervolgens met 10, 20, 30 of veel meer plastic flessen en met een gigantisch stuk touw en een beetje creativiteit maak je een leuke plantenmuur met plastic flessen.

DIY ideeën voor een verticale tuin

  1. Gebruik bijvoorbeeld oude fotolijsten en plaats hierin kippengaas en daarop een box met potgrond zoals in de video hierboven. Zonder box en aarde kan ook, maar dan moet je voor luchtplanten gaan met luchtwortels (neem bijvoorbeeld bepaalde orchideeën).
  2. Of ga voor wat simpelers: een simpel metalen rek hang je aan de muur en aan dit rek hang je plantenbakken. Je kunt ook zelf een bak in elkaar timmeren en zagen en vervolgens leuk verven. Ook kun je al bestaande kastjes gebruiken: kastjes van een boekenkast. Je kunt verticale muurtjes zelf metselen met cement en zo ‘kasjes’ creëren. Of zelf een houten frame maken dat je vult met aarde. Plantjes, voornamelijk vetplanten lenen zich hier goed voor, moeten eerst een paar weken horizontaal groeien en zijn dan klaar om verticaal te leven.
  3. Jute zakken kunnen prima aan elke schutting of zelfs binnenshuis in de keuken of woonkamer. Je koopt ze los of in aantallen van 3 in tuincentra. Extra leuk om hier kruiden in te doen die je kunt gebruiken tijdens het koken.
  4. Regenpijpen kun je op verschillende hoogten mooi samenbrengen tot een boeiend geheel. Regenpijpen dien je aan de bovenkant open te zagen. Een aardbeienplant kun je ook in een regenpijp omhoog laten groeien. Je snijdt kleine secties uit in de regenpijp en plaatst de gehele pijp omhoog.
  5. Wist je dat je bamboe ook goed kunt gebruiken? Bamboe groeit snel omhoog. Wanneer je de bovenkant met een touw samenbindt creëert je een obelisk. Lathyrus, framboos, rozen, druiven en oneindig veel meer bloemen en planten kun je gericht hierop laten groeien.
  6. Blikjes (knakworsten etc), of glazen potjes (augurken etc.) kun je leuk verven en gemakkelijk ophangen.
  7. Een leuke ladekast over? Ook ontzettend leuk en goed te gebruiken!

Verticale tuinen komen zoals je ziet in allerlei soorten en maten en met allerlei soorten planten, bloemen, groenten en kruiden. Veel (verticaal) tuinplezier!